Mỗi gia đình đều có những truyền thống riêng, đặc biệt và độc nhất. Mẹ tôi - nhà văn kiêm họa sĩ minh họa nổi tiếng Shirley Hughes, đã đưa chính những truyền thống ấy vào sách của bà. Trong ba câu chuyện mới được tái bản trong tuyển tập A Shirley Hughes Christmas, tôi nhìn thấy mẹ, cha, các anh trai và cả chính mình.
Rất nhiều điều tôi nhớ về Giáng Sinh thời thơ ấu đều hiện diện trong các trang sách của Lucy and Tom, Alfie and Annie Rose, Dogger and Dave. Hình ảnh Annie Rose trong chiếc váy tiên nữ gợi tôi nhớ rõ một kỷ niệm: năm tôi sáu tuổi, mẹ tự tay may cho tôi một bộ đồ công chúa. Giày lấp lánh, vương miện và chiếc áo choàng may từ tấm rèm ren cũ. Mãi sau này mẹ mới kể rằng năm đó mẹ bị cúm rất nặng, vậy mà vẫn ngồi dậy trong đêm để làm cho xong món quà.
Trong bức ảnh chụp hôm ấy, trông tôi chẳng có vẻ hào hứng gì. Nhưng mẹ hiểu trẻ con đến kỳ lạ, bà biết đôi khi niềm vui cũng có thể trở nên quá sức. Cũng như Tom trong Lucy & Tom at Christmas, trong khoảnh khắc kinh điển và chạm tới mọi lứa tuổi: “Giáng Sinh có thể thật mệt. Tom phấn khích với quà đến mức… cáu luôn.”
Điều bọn trẻ thích nhất ở Giáng Sinh không hẳn vì đây là ngày lễ lớn, mà chính là sự háo hức, chuẩn bị, mong chờ. Ba anh em chúng tôi: Ed, Tom và tôi luôn được giao nhiệm vụ làm đồ trang trí và quà tặng. Hình ảnh Lucy và Tom làm thiệp dưới ánh đèn vàng trong bếp, Alfie tỉ mẩn xâu dây giấy hay tô màu những chiếc chậu nhỏ, tất cả đều giống hệt những gì tôi nhớ.
Gia đình tôi chọn cây thông ở chợ Portobello, khung cảnh quen thuộc với bất kỳ ai đã đọc Lucy & Tom at Christmas. Tôi luôn yêu bức minh họa ấy, không đèn màu sặc sỡ, mà là ánh sáng ấm áp của quầy hàng dưới hoàng hôn hồng nhẹ. Mẹ tôi là bậc thầy trong việc gợi lên cảm giác ấm cúng, rộn ràng của mùa đông thành phố.
Chúng tôi chỉ trang trí cây vào đêm Giáng Sinh, khi bố tan làm về sớm. Ngày ấy vẫn còn đốt nến thật trên cây - điều mà giờ nghe thật khó tin. Tiếng hát thánh ca ngoài cửa, đài phát bài của King’s College Chapel, mùi bánh nướng lan toả trong bếp. Giáng Sinh chính thức bắt đầu.
Còn quà thì, chúng tôi nhận thứ bố mẹ muốn tặng, chứ không phải thứ chúng tôi xin. Ed mong chiếc đĩa I’m the Urban Spaceman thì lại nhận The Rite of Spring của Stravinsky. Còn nỗi thất vọng của Tom khi được tặng chiếc áo da gile thì… tốt nhất là đừng nhắc tới. Tôi muốn một con búp bê ở tiệm Singing Doll, loại kéo dây phía sau là hát, thậm chí có thể “đi vệ sinh”. Nhưng tôi chưa từng bước được vào cửa hàng ấy. Điều ưu ái nhất bố làm là lái xe chậm lại để tôi áp mặt vào cửa kính nhìn vào trong.
Bữa trưa Giáng Sinh của nhà tôi luôn có đủ họ hàng lớn tuổi và hàng xóm. Tinh thần hiếu khách này hiện diện rất rõ trong A Shirley Hughes Christmas. Mẹ tôi không phải người đam mê nấu nướng, nhưng bà luôn làm bánh pudding Giáng Sinh. Tôi nhớ cảnh rưới rượu brandy lên, ngọn lửa xanh bùng lên, và cả trò đoán xem ai sẽ trúng đồng xu bạc bên trong.
Mẹ cũng nhớ rất rõ Giáng Sinh thời thơ ấu của bà, những năm trước Thế chiến II, trước khi bom đạn, rét buốt và tem phiếu phá hỏng mọi niềm vui. Bà cùng cha mẹ và hai chị gái lên Liverpool mua sắm, ăn mặc chỉnh tề, chiêm ngưỡng các cửa hàng trưng bày lộng lẫy. Có cả ông già Noel trong hang động, nhưng trông khá đáng sợ. Sau đó là buổi trà ở quán Kardomah: bánh nướng, bánh kem xếp tầng, phục vụ bởi những cô gái đội mũ ren. “Như thiên đường vậy,” mẹ nói. Tôi có thể tưởng tượng ra cảnh đó, vừa cổ điển, vừa bất hủ. Khi mẹ bắt tay vào Dogger’s Christmas, câu chuyện mà bà tin sẽ là cuốn cuối cùng (và thật sự như vậy), bà kết hợp hai điều bà yêu nhất: Dogger và Giáng Sinh. Trang trí nhà cửa, tiệm đồ chơi, chiếc tất đầy quà… và rồi, ôi trời, một chiếc xe chở rác. Bà thường than thở về những thứ khó vẽ mà chính bà tự viết vào truyện.
Không tra cứu hình ảnh trên mạng như bây giờ, mẹ ra đường, ở tuổi 92, đứng bên lề phố, mở sổ phác họa vẽ lại xe rác và các chú công nhân trong lúc họ đang làm việc ầm ĩ. Một người chuyên nghiệp đúng nghĩa. Bà thừa nhận đã cố che một vài chi tiết bằng cách để nhân vật đứng trước bánh xe vì vẽ đúng thì quá khó.
Nhưng cái kết của Dogger’s Christmas thì đúng là một tuyệt phẩm. Mẹ bảo bà muốn kết thúc sự nghiệp với một tác phẩm thật xuất sắc và bà đã làm được. Mẹ mất tại nhà năm 2022, hưởng thọ 94 tuổi.
Tôi thường nghe các gia đình nói rằng họ đã biến những câu chuyện ấy thành một phần truyền thống Giáng Sinh của nhà mình, năm nào cũng lấy sách ra đọc lại cùng con cháu. Thật dễ thương khi nghĩ rằng chiếc bánh xe thời gian vẫn quay, và sách của mẹ sẽ mãi đồng hành trong những khoảnh khắc gia đình như thế.
Điều tuyệt vời nhất trong thế giới mà mẹ tôi tạo ra chính là sự gần gũi mà ai cũng có thể cảm nhận được. Tôi nhớ đến cảnh Tom bị cuốn vào không khí Giáng Sinh đến mức choáng ngợp, một cảm giác mà, nếu nghĩ kỹ, người lớn hay trẻ con cũng đều từng trải qua: “Cậu và ông nội cùng nhau đi dạo dưới trời tuyết. Mặt trời rất to và đỏ.”
Đó là một trong những minh họa đẹp nhất mà mẹ từng vẽ: giản dị, an yên, mà đầy cảm xúc. Và có lẽ chẳng có điều gì đẹp hơn một mùa Giáng Sinh mang dấu ấn Shirley Hughes.
*Nguồn: Joyland lược dịch từ The Times
