Bạn có biết tại Việt Nam có đến khoảng 20% trẻ có biểu hiện chậm nói hay sử dụng từ ngữ chậm hơn so với các bạn cùng trang lứa. Việc chậm phát triển ngôn ngữ có thể đến từ nhiều lý do nhưng phần lớn nằm ở vấn đề tâm lý và chỉ là biểu hiện mang tính tạm thời. Ba mẹ nên dành thời gian đọc sách, vui chơi và trò chuyện với bé. Các món đồ chơi giàu tính tương tác, khuyến khích con chủ động, sẽ là “cạ cứng” lý tưởng để thúc đẩy khả năng ngôn ngữ và giao tiếp của con.
Mời ba mẹ tham khảo các mẹo bên dưới để lựa chọn những món đồ chơi phù hợp và hiệu quả nhất cho bé nhé.
Ưu tiên các đồ chơi không dùng pin
Nhiều ba mẹ vẫn thường nghĩ rằng các đồ chơi phát ra tiếng động như giọng nói, bài hát hay tiếng kêu động vật,.. sẽ khiến con thích thú và bắt chước nói theo. Nhưng một nghiên cứu trên tạp chí JAMA Pediatrics phát hiện ra rằng trẻ sơ sinh thường xuyên tiếp xúc với đồ chơi công nghệ có đèn nhấp nháy, phát ra âm thanh có xu hướng chịu sự suy giảm về chất lượng lẫn số lượng ngôn ngữ.
Giải pháp thay thế chính là ưu tiên các món đồ chơi truyền thống. Bạn nên tự tạo tiếng động và tương tác với con bằng chính giọng nói của mình. Nếu bạn có một chú chó nhồi bông, hãy giả mẫu tiếng “gâu gâu” hay lồng tiếng “xình xịch” cho đoàn tàu lửa. Một ngoại lệ đối với quy tắc không dùng pin chính là các đồ chơi có micro, giúp ghi âm giọng nói của con. Việc nghe được âm thanh của chính mình sẽ khiến con thích thú và có động lực nói nhiều hơn.
Lựa chọn đồ chơi có kết thúc mở
Nếu đây là một khái niệm lạ lẫm với bạn thì đừng quá lo lắng, bởi đồ chơi có kết thúc mở khá phổ biến và dễ dàng tìm kiếm. Đặc điểm của các món đồ chơi này chính là không có đầu, giữa hay cuối. Trẻ có thể tự do sáng tạo cách chơi mà không bị gò bó theo bất cứ khuôn khổ nào. Chẳng hạn như một ngôi nhà nơi trẻ được toàn quyền quyết định hoạt động vui chơi, nghỉ ngơi của búp bê, một bộ đồ chơi nấu ăn mà con có thể sáng tạo nên thực đơn của riêng mình, đồ chơi đóng vai bác sĩ, các bộ ghép hình hay các mẫu đất nặn,..
Đồ chơi khuyến khích trẻ vận động
Các hoạt động khuyến khích vận động thể chất, ra ngoài thiên nhiên, tiếp xúc với sự vật và tương tác với mọi người xung quanh sẽ là “liều thuốc” cần thiết để con cởi mở và mong muốn bộc lộ những cảm xúc, suy nghĩ của mình. Ba mẹ có thể tham khảo các trò chơi vận động như thú nhún, xe tập đi hay tạo ra các hoạt động ngoài trời đơn giản như cắm trại, trồng cây, tưới hoa, đi chơi công viên,..
Đừng quá bận tâm về giới tính khi chọn đồ chơi cho con
Thay vì giữ cho mình những quan điểm như bé gái sẽ thích chơi búp bê hay bé trai sẽ hợp với đồ chơi siêu nhân, tàu hoả, bạn hãy cho con được trải nghiệm mọi thứ mà con thích. Mỗi món đồ chơi đều mang lại những giá trị giáo dục và có tác động khác nhau đến với trẻ, hãy đảm bảo con được hưởng lợi một cách khách quan.
Sử dụng các đồ chơi giàu tính hình ảnh
Các thẻ flash card với hình ảnh minh hoạ rực rỡ, sinh động sẽ là lựa chọn hoàn hảo dành cho mọi bạn nhỏ khi bắt đầu học nói, đặc biệt là trẻ chậm phát triển ngôn ngữ. Bố mẹ hãy bắt đầu với khoảng 2-3 hình ảnh, cho trẻ xem đồng thời đọc to tên con vật, đồ vật đó. Tiếp theo hãy để trẻ nhận diện sự vật, sự việc bằng cách chỉ vào hình ảnh mà ba mẹ gọi tên, sau đó khuyến khích con nói theo.
Đừng quá lo lắng về đồ chơi ABC và 123
Nhiều bậc phụ huynh tỏ ra quá lo lắng về việc con không thể nhận biết các chữ cái hay số đếm từ sớm. Tuy nhiên thay vì tập trung vào những điều không quá thực tiễn ở những năm đầu đời, việc giúp trẻ nhận diện các từ ngữ quen thuộc trong cuộc sống hằng ngày như món ăn, các hoạt động: ăn, ngủ, đi vệ sinh,.. sẽ phù hợp và tạo động lực để con giao tiếp hơn.
Phát triển cho trẻ chậm nói với sách tương tác và truyện tranh
Đây luôn là một trong những biện pháp được khuyến khích áp dụng cho trẻ chậm nói. Tuỳ thuộc vào độ tuổi của con mà ba mẹ nên ưu tiên các dòng sách với nội dung phù hợp. Với các bạn dưới 1 tuổi có thể lựa chọn sách sờ chạm, các bé lớn hơn có thể chọn sách tương tác, tô màu hay sách tranh.
Khi chọn sách cho con, hãy ưu tiên các tựa ít chữ, nội dung đơn giản, nhiều hình ảnh và màu sắc để thu hút sự chú ý của con. Giọng kể chuyện của ba mẹ cũng nên giàu tính biểu cảm, rành mạch, thay đổi linh hoạt theo từng nhân vật.
Thông qua các câu chuyện được lồng ghép qua hình ảnh, trẻ chậm nói không chỉ mở rộng vốn từ, cải thiện khả năng giao tiếp mà khi nghe ba mẹ kể chuyện, con cũng học được cách tiếp thu thông tin qua nhiều giác quan như nghe nhìn.
Đôi khi việc có quá nhiều đồ chơi lại khiến con choáng ngợp và khó tập trung, vậy nên thay vì mua sắm quá nhiều, ba mẹ hãy thật sự hiểu nhu cầu của con và đầu tư vào những món đồ chơi giá trị. Điều này vừa giúp tiết kiệm chi phí lại mang lại hiệu quả tích cực hơn trên hành trình phát triển ngôn ngữ của con.
Trên hết, ba mẹ đừng quên rằng món đồ chơi tốt nhất chính là khoảng thời gian cả gia đình quây quần bên nhau. Những tương tác hằng ngày, những giây phút vui chơi cùng con sẽ là liều thuốc tinh thần quý giá mà không bất cứ món đồ chơi nào có thể thay thế.
