“ Cho dù chúng ta đang chống lại biến đổi khí hậu hay lên kế hoạch cho chuyến du hành vào vũ trụ, mọi thứ đều được xử lý bởi máy tính, và vấn đề chúng ta gặp phải là không có đủ các nhà lập trình. Viết dạy coding sớm cho người trẻ giúp xây dựng bộ kỹ năng đa dạng, sự tự tin, tiếp thêm động lực cho các cơ hội vừa học vừa làm trong tương lai.” - Richard Branson, Nhà sáng lập Virgin Group.
Coding hay kỹ thuật viết mã lập trình là một trong những kỹ năng cần thiết nhất trong giáo dục hiện đại. Việc cho trẻ tiếp xúc với kiến thức lập trình ngay từ sớm không chỉ mở ra cơ hội nghề nghiệp sau này, mà còn cung cấp một loạt những kỹ năng mềm và lợi ích nổi bật trong khả năng giải quyết vấn đề lẫn tư duy.
Trẻ nên bắt đầu học lập trình từ năm bao nhiêu tuổi ?
Trong kỷ nguyên của công nghệ và trí tuệ nhân tạo, các bậc phụ huynh đều muốn con có thể thành thạo tin học, nhạy cảm với công nghệ, cái mới nhưng lại không bị phụ thuộc hay cắm mặt vào các thiết bị điện tử. Bên cạnh đó, với định kiến cố hữu rằng những kiến thức lập trình thường khó hiểu và phức tạp, hầu hết ba mẹ thường e ngại việc giới thiệu sớm đến con. Tuy nhiên, với những sáng tạo trong thiết kế, trên thị trường có vô số các trò chơi cùng những tựa sách thú vị để con tiếp xúc với lập trình theo cách đơn giản, nhằm mục đích giúp các bạn nhỏ trở nên linh hoạt và sáng tạo hơn.
Mặc dù việc giới thiệu lập trình đến trẻ ở độ tuổi nhỏ như vậy có vẻ kỳ quặc, nhưng những lập trình viên ở trình độ tiểu học lại phổ biến hơn nhiều so với bạn nghĩ. Theo khảo sát của Stack Overflow được tiến hành vào năm 2020, gần 9% nhà phát triển chuyên nghiệp đã viết dòng mã đầu tiên trước khi họ bước sang sinh nhật lần thứ 10, một số có thể bắt đầu viết mã ở ở độ tuổi sớm hơn rất nhiều, thậm chí sớm nhất là bốn tuổi.
Khi hiểu được những lợi ích mà hoạt động coding mang lại cho trẻ, bạn sẽ dần loại bỏ những nghi ngờ và muốn bắt tay ngay vào việc kết nối con với bộ môn tư duy thú vị này.
5 lợi ích nổi bật của hoạt động coding đối với trẻ
Phát triển suy luận logic
Các hoạt động viết mã đòi hỏi trẻ phải chia nhỏ các vấn đề phức tạp thành các bước nhỏ hơn và dễ xử lý, sau đó tiến hành thông qua một quá trình lặp đi lặp lại để xác định, ưu tiên và triển khai các giải pháp.
Chẳng hạn như để giải cứu công chúa, trẻ phải lên trước đường đi cho chú robot tránh khỏi những bẫy lửa, các quân lính để đến được lâu đài trong thời gian ngắn nhất, trẻ cần chia nhiệm vụ đó thành các thử thách nhỏ như: tham khảo địa hình, tính toán quãng đường của các đường đi khác nhau,... Việc này giúp trẻ phát triển kỹ năng tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề.
Nâng cao khả năng sáng tạo
Viết mã cho phép trẻ biến ý tưởng của mình thành hiện thực. Các dự án mã hóa phù hợp với lứa tuổi khuyến khích trẻ kể chuyện, tạo hình các nhân vật và phát triển các chương trình độc đáo, giúp trẻ kết hợp tư duy logic và hệ thống với hoạt động học tập sáng tạo, nghệ thuật và trực quan. Bắt đầu làm quen với những hoạt động đơn giản, trẻ có thể dần hình thành tư duy lập trình cơ bản và có thể sử dụng trí tưởng tượng của mình để tạo ra trò chơi, hoạt hình và trang web.
Cải thiện kỹ năng giao tiếp
Viết mã yêu cầu những câu lệnh ngắn gọn và rõ ràng. Đặc biệt với các dự án nhóm, trẻ có thể học cách giao tiếp, tương tác, chấp nhận và dung hòa ý kiến của nhau để đạt được mục tiêu chung.
Tăng cường sự tự tin
Khi trẻ tạo thành công một dự án thông qua mã hóa, điều đó có thể nâng cao sự tự tin và cảm giác hạnh phúc khi đạt được một thành tựu nào đó. Điều này có thể khiến trẻ có thái độ tích cực đối với việc học và mong muốn tiếp tục khám phá công nghệ mới.
Mở rộng cơ hội nghề nghiệp trong tương lai
Dù trẻ không mong muốn trở thành lập trình viên trong tương lai, việc học một vài ngôn ngữ mã hoá, có nền tảng cơ bản về lập trình vẫn mở ra cơ hội phát triển lớn, bất kể trình độ học vấn hay sở thích công việc của con bạn như thế nào. Bởi AI và công nghệ đang để lại dấu ấn trong mọi lĩnh vực, từ sáng tạo, nghệ thuật cho đến y tế, giáo dục, mọi thông tin bạn tiếp xúc, mọi phương tiện giúp bạn duy trì cuộc sống hằng ngày đều được xử lý bởi máy tính.
Những tựa sách thú vị để con “mở khoá” kiến thức lập trình
Combo học lập trình cho người mới bắt đầu từ NXB Usborne
- Coding for Beginners: Using Scratch: bao gồm các hướng dẫn từng bước vô cùng chi tiết giúp các em nhỏ sử dụng ngôn ngữ lập trình Scratch để trẻ tạo ra những trò chơi và hoạt hình hết sức đơn giản và vui nhộn, từ đua xe, phiêu lưu không gian cho đến các dự án vẽ vòng xoắn ốc, xây dựng ban nhạc, chơi đoán số.
- Coding for Beginners Using Python: Hướng dẫn từ A đến Z, từ cách tải ngôn ngữ Python, quản lý tệp đến các lệnh lập trình cơ bản, cách xây dựng những dự án cơ bản và sửa lỗi sai. Một số dự án hấp dẫn như trò chơi phỏng đoán, xây dựng thời khóa biểu rút gọn, vẽ rùa, né bom, trò chơi dơi và bóng,...
Series Coding for Kids từ NXB DK
- Computer Coding for Kids (dành cho trẻ 8+): giới thiệu tất cả công cụ, cách thức để trẻ dễ dàng tiếp cận và học hỏi kiến thức về Coding. Sách mang lại cho trẻ những kiến thức cơ bản về mã hóa cho nhiều ngôn ngữ lập trình bao gồm Scratch 3.0 và Python.
- Computer Coding Games for Kids (dành cho trẻ 9+): bao gồm những hướng dẫn trực quan đơn giản đến từ các chuyên gia, giúp trẻ xây dựng các trò chơi trên máy tính bằng ngôn ngữ lập trình Scratch.
- Computer Coding Python Game for Kids (dành cho trẻ 9+): Trẻ sẽ được tìm hiểu cách tạo mã bằng ngôn ngữ lập trình Python thông qua việc xây dựng và những trò chơi điện tử của riêng mình, từ các trò chơi trí tuệ đến những trò chơi hành động điên rồ với hiệu ứng âm thanh bùng nổ và đồ họa 3D hiện đại.
Thành thạo các ngôn ngữ lập trình phổ biến cùng Beginner's Step-by-Step Coding Course
Từ JavaScript, Scratch, HTML và Python, sách phác thảo các đặc điểm chính của mỗi ngôn ngữ để bạn có thể chọn ngôn ngữ phù hợp với nhu cầu của mình. Beginner's Step-by-Step Coding Course với mỗi chương có các hướng dẫn về dự án thực tế được thiết kế để dạy cho bạn đọc ứng dụng chính của từng ngôn ngữ, chẳng hạn như xây dựng trang web, tạo trò chơi hay thiết kế ứng dụng.
Những trò chơi lập trình để con học tập thông qua vui chơi
Học lập trình với nhiệm vụ tập thể giải cứu vũ trụ và trái đất
Việc lồng ghép kiến thức thông qua hình thức board game quen thuộc, series Play and Learn with Coding khiến những kiến thức nghe có vẻ khó nhằn của lập trình, coding lại trở nên đơn giản và dễ tiếp thu hơn bao giờ hết.
Với cách chơi như Cờ Tỷ Phú với 4 đội, các thẻ chức năng và tiền tương ứng, trẻ phải tìm đường đi đến tâm điểm bàn chơi, nơi có tàu vệ tinh đứng đợi. Trên hành trình này sẽ có loạt thử thách và nhiệm vụ mà người chơi cần chinh phục. Đặc biệt sản phẩm cũng đi kèm một cuốn sách 32 trang, cung cấp cho trẻ cách lắp ghép mô hình, cách chơi, những nhiệm vụ cũng như những kiến thức thú vị về lập trình.
Coding Critters - Series học lập trình bổ ích cho các bạn nhỏ 4+
Là sản phẩm đã đạt hàng loạt giải thưởng đồ chơi giáo dục danh giá như Toy of the Year 2020, Academic’s Choice Brain Toy Award, Mom’s Choice Awards,… Coding Critters là người bạn học lập trình đầu đời giúp con làm quen với kiến thức mã hoá, rèn luyện tư duy logic theo cách thú vị và mới mẻ nhất.
- Thú cưng lập trình ngộ nghĩnh: Mỗi Coding Critter đáng yêu đều chứa đựng những điều bất ngờ và sở hữu cá tính riêng. Ngoài thực hiện các lệnh mã hoá theo yêu cầu, các bạn thú cưng có thể dễ dàng chuyển đổi sang chế độ Play Mode: cho ăn, nhảy múa theo nhạc như một thú cưng thực thụ.
- Câu chuyện phiêu lưu đi kèm: Trẻ sẽ thiết kế mã dựa trên câu chuyện phiêu lưu trong cuốn sách đi kèm. Mỗi thử thách viết mã theo câu chuyện sẽ mở ra các hoạt động thú vị như chơi trốn tìm, đánh sập hang động,..
- Học lập trình 100% screen-freeplay: các nút bấm với thiết kế đơn giản, dễ sử dụng, giúp trẻ nhỏ làm quen với các khái niệm STEM thông qua các thử thách mã hoá mà không phụ thuộc màn hình máy tính, ứng dụng.
Có thể nói lập trình là một trong những sở thích giàu tính giáo dục nhất mà bạn có thể xây dựng cho con ngay từ bé, vừa giúp phát triển tư duy, sáng tạo, rèn luyện sự kiên trì, khả năng giao tiếp cho đến mở ra những cơ hội nghề nghiệp tiềm năng trong tương lai. Thay vì giới hạn con ở những kiến thức đơn giản, cha mẹ hiện đại sẽ luôn biết cách khuyến khích con khám phá những điều mới mẻ, thú vị. Hãy bắt đầu với những trò chơi và tựa sách phù hợp với lứa tuổi cũng như trình độ của con, từ đó tạo niềm yêu thích và khiến trẻ muốn tìm hiểu sâu hơn về lập trình.
